2023 itibarıyla Fransa’da, 20’den fazla oturma alanı bulunan restoranların müşterilere yeniden kullanılabilir yemek takımı sunması yasal zorunluluk haline geldi. Bu kuralın arka planında, yılda yaklaşık 180 bin tonluk fast-food ambalaj atığı olduğu tahmin edilen devasa bir çöp sorunu yatıyor.
Fast-food zinciri McDonald’s, bu yasal düzenlemeye uyum sağlamak amacıyla Fransız tasarım stüdyosu Elium Studio ile iki yıl süren bir çalışma sonucunda yepyeni bir yemek takımı geliştirdi. Ancak bu tasarım, sosyal medyada övgü kadar sert eleştirilerle de karşılaştı.
Cam Gibi, Seramik Gibi… Ama Sonuçta Plastik
McDonald’s’ın tercih ettiği malzeme Tritan adını taşıyan bir plastik türü. Cam ve seramik hissi veren, yiyeceğin tadını etkilemeyen, kırılmaya karşı dayanıklı bu malzeme; markanın “kullan-at kültüründen uzaklaşıyoruz” mesajı için iyi bir taşıyıcı gibi görünüyor.
Ancak eleştiriler tam da buradan başlıyor. Neden hâlâ plastik? Geri dönüştürülmesi zor, enerji yoğun bir üretim sürecine sahip ve uzun vadede çevresel etkisi hâlâ tartışmalı.
Sürdürülebilirlik Adına Yeni Bir Tartışma Başlığı: Tritan
Tritan, BPA içermemesi nedeniyle güvenli plastik olarak lanse edilse de, ısıya maruz kaldıkça bozunabileceği ve tekrar tekrar kullanıldığında hijyen açısından risk oluşturabileceği yönünde bilimsel soru işaretleri var. Pandemi sonrası artan hijyen kaygıları da, bu yemek takımlarının gerçekten yeterince temizlenip temizlenemeyeceği sorusunu gündeme getiriyor.
Ayrıca birçok çevre uzmanı, kompostlanabilir biyoplastikler veya biyo-bazlı malzemeler yerine geleneksel bir plastiğin seçilmesini, yeşil aklama (greenwashing) örneği olarak yorumluyor.
Yeniden Kullanılabilir Yemek Takımı Kamuoyunu İkiye Bölündü: Gerçek Niyet Ne?
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, projeyi sosyal medya üzerinden överken; bazı çevre örgütleri bu durumu çevreci görünen ama aslında sistemsel değişimden kaçan bir uygulama olarak nitelendiriyor.
Üstelik McDonald’s’ın fonladığı ve danışmanlık şirketi Kearney tarafından yayımlanan bir araştırma, yeniden kullanılabilir ambalajların su tüketimini artırdığı ve gıda güvenliğini tehdit ettiği gibi iddialar ortaya atarak plastik ambalaj yasağına karşı lobi yürütüldüğü eleştirilerini doğurdu.
Tasarım Başarılı, Mesaj Tartışmalı
Tasarım açısından Elium Studio’nun işleri her zaman takdire şayan. Ancak mesele sürdürülebilirlik olduğunda, yalnızca form değil, içerik de önemli. McDonald’s, görünürde çevreci bir adım atarken, seçtiği malzemeyle bu iddiayı gölgeleyen bir karara imza atmış olabilir.
Yeniden kullanılabilirlik, tek başına sürdürülebilirlik anlamına gelmiyor. Gerçek değişim, sadece ambalajı değil, sistemi de dönüştürmeyi gerektiriyor.
Benzer içerikler için tıklayın.
